Làm Sao Biết Nhện Đỏ Trên Sầu Riêng Có Kháng Fenbutatin oxide (Nilmite 550SC)??

Nhện đỏ (Tetranychus urticae) là dịch hại nguy hiểm trên cây sầu riêng. Chúng gây hại bằng cách hút nhựa lá, khiến lá bị bạc màu, cháy mép, ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất. Nhiều nhà vườn hiện nay dùng Fenbutatin oxide để trị nhện đỏ. Tuy nhiên, nếu dùng lặp đi lặp lại, nhện có thể lờn thuốc, nghĩa là kháng thuốc.

Vậy làm sao để biết chắc chắn nhện đỏ ở một khu vườn có còn nhạy với Fenbutatin oxide hay không? Dưới đây là cách đánh giá đúng, khoa học và đáng tin cậy.

1. Trước tiên, phải lấy mẫu nhện ngoài vườn

Chọn 3–5 vườn sầu riêng có dấu hiệu bị nhện đỏ tấn công nặng. Từ mỗi vườn:

• Hái khoảng 50–100 lá sầu riêng có nhện đỏ (nên lấy từ cả tầng trên và tầng dưới tán cây).
• Đặt vào túi giấy hoặc hộp nhựa thoáng khí, lót khăn ẩm để giữ nhện sống.
• Đem về phòng thí nghiệm trong vòng vài giờ.

Lưu ý: Không lấy mẫu nếu vườn vừa mới phun thuốc 5–7 ngày, vì nhện chết do thuốc còn tồn dư chứ không phải do nhạy hay kháng.

2. Xác định đúng loài nhện

Dưới kính hiển vi, kỹ thuật viên sẽ xác định nhện đỏ có phải là Tetranychus urticae hay không. Đây là loài nhện thường kháng thuốc nhất và gây hại nặng trên sầu riêng. Nếu không phải đúng loài, kết quả đánh giá kháng sẽ không có giá trị.

3. Thử nghiệm khả năng chịu thuốc (sinh học)

Phương pháp đánh giá kháng được sử dụng phổ biến nhất hiện nay là nhúng lá (leaf-dip bioassay). Cách làm như sau:

1. Pha thuốc Fenbutatin oxide với nước ở các nồng độ khác nhau (ví dụ: 50 ppm, 100 ppm, 200 ppm, 400 ppm…).
2. Nhúng mặt dưới của lá sầu riêng vào dung dịch thuốc, để khô.
3. Cho nhện đỏ đã thu vào sống trên lá trong hộp đựng nhỏ, giữ ẩm bằng khăn ướt.
4. Sau 24 và 48 giờ, đếm số nhện chết và số nhện còn sống.

4. Tính toán mức độ kháng thuốc (RR)

Sau khi có kết quả nhện chết ở mỗi nồng độ, các nhà nghiên cứu sẽ dùng phần mềm để tính ra giá trị LC₅₀ – tức là nồng độ thuốc cần để diệt 50% số nhện.

Sau đó so sánh với LC₅₀ chuẩn, tức là mức nhạy cảm ban đầu của nhện chưa từng phun thuốc.

Công thức rất đơn giản:

RR = LC₅₀ thực địa / LC₅₀ chuẩn

Nếu RR nhỏ hơn 5 → nhện vẫn còn nhạy với thuốc.
Nếu RR từ 5 đến 10 → nhện bắt đầu kháng nhẹ.
Nếu RR lớn hơn 10 → nhện đã kháng rõ rệt.
Nếu RR > 50 → nhện kháng rất mạnh, nên đổi thuốc ngay.

5. Sau khi biết nhện có kháng hay không, cần làm gì?

• Nếu chưa kháng, có thể tiếp tục dùng Fenbutatin oxide, nhưng cần luân phiên với thuốc khác để tránh kháng trong tương lai.
• Nếu kháng nhẹ, có thể dùng xen kẽ hoạt chất khác như: Abamectin, Spiromesifen, Fenpyroximate hoặc Bifenazate.
• Nếu kháng nặng, dừng ngay Fenbutatin oxide, chuyển sang thuốc khác có cơ chế khác.
• Ưu tiên phun khi mật độ nhện cao, tránh phun định kỳ vô lý.
• Kết hợp thêm thiên địch như bọ bắt mồi Amblyseius swirskii (nếu có điều kiện), hoặc giữ lại côn trùng có ích trong vườn bằng cách không lạm dụng thuốc hóa học.

6. Vì sao phải làm kỹ thế?

Việc đo đạc độ kháng giúp người trồng sầu riêng:

• Tránh lãng phí tiền bạc vào những loại thuốc “mất tác dụng”.
• Bảo vệ hiệu lực lâu dài của hoạt chất.
• Hạn chế tồn dư thuốc và tránh ô nhiễm môi trường.
• Giảm nguy cơ bùng phát dịch hại khó kiểm soát.

Kết luận

Việc đánh giá nhện đỏ có kháng thuốc Fenbutatin oxide hay không không thể dựa vào cảm tính hay quan sát bằng mắt thường. Cần lấy mẫu, đưa về phòng thí nghiệm, làm thí nghiệm sinh học, tính toán LC₅₀ và so sánh với chuẩn. Chỉ khi có số liệu cụ thể, ta mới biết chắc thuốc còn hiệu quả hay không.

Đây là bước rất cần thiết nếu bạn muốn canh tác sầu riêng theo hướng bền vững, ít thuốc, năng suất cao.